Theo lộ trình của Bộ Công thương,Đểngườidândùngxăngsinhhọ từ tháng 6.2026 sẽ áp dụng bắt buộc sử dụng xăng sinh học trên toàn quốc. Tuy nhiên đến thời điểm này, sau gần 4 tháng thí điểm bán xăng E10 và còn khoảng 7 tháng nữa tới giờ triển khai, người tiêu dùng vẫn còn khá dè dặt. Điều này thể hiện rõ nhất qua tỷ lệ tiêu thụ xăng sinh học trong tổng nguồn cung ứng ra thị trường khá khiêm tốn. Nghĩa là nếu để tự nguyện thì rất khó phổ cập nhiên liệu sạch.

Lý do thì nhiều nhưng hầu hết đều giống các nguyên nhân dẫn đến thất bại của xăng E5 trong quá khứ. Còn nhớ thời điểm 7 năm trước, chúng ta cũng dừng phân phối xăng khoáng truyền thống RON 92 để chuyển sang sử dụng xăng E5. Đã có thời điểm, tỷ lệ tiêu thụ xăng sinh học E5 lên tới 40% trong tổng lượng tiêu thụ cả nước. Thế nhưng từ năm 2020, người mua cứ giảm dần, giảm mãi và đến nay hầu hết các cửa hàng đã tháo trụ, không còn bán loại xăng này. Bộ Công thương thừa nhận xăng sinh học khó bảo quản do dễ ngậm nước, bay hơi, trong khi chính sách thuế, phí chưa đủ tạo chênh lệch giá để khuyến khích tiêu dùng. Truyền thông chưa đủ mạnh để xóa bỏ tâm lý e ngại "ảnh hưởng động cơ" và thiếu sự giám sát, chế tài thực thi cũng khiến E5 chưa có chỗ đứng trên thị trường.

Soi chiếu từ đó để thấy rõ ràng là thời gian thí điểm xăng E10 vừa qua cũng chưa giải quyết được các vấn đề cốt lõi. Đầu tiên là giá vẫn chưa đủ hấp dẫn. Giá xăng E10 hiện nay chỉ rẻ hơn xăng khoáng chưa tới 500 đồng, cũng là mức chênh lệch phổ biến của xăng E5 trước kia. Trong khi đó, chênh lệch đủ tác động đến hành vi tiêu dùng được đề xuất từ 1.500-2.000 đồng/lít. Thứ 2 là những nghi ngại về chất lượng, hao nhiên liệu, hỏng hóc động cơ… cũng chưa được giải tỏa mạnh mẽ. Thế nên dù biết xăng sinh học giúp bảo vệ môi trường tốt hơn, giảm ô nhiễm không khí nhưng người tiêu dùng vẫn muốn được quyền lựa chọn thay vì thị trường chỉ bán một loại xăng.

Vậy để người dân thoải mái, tự nguyện chuyển sang sử dụng xăng sinh học, chỉ cần tập trung giải quyết những vấn đề "2 năm rõ mười" nói trên: Xây dựng giá xăng sinh học thực sự cạnh tranh so với xăng khoáng. Tuyên truyền, giải thích một cách chính xác, khoa học về chất lượng xăng sinh học để người dân yên tâm dùng. Còn suốt 4 tháng thí điểm vừa rồi, thông tin chủ yếu tập trung vào đầu cung (hạ tầng phối trộn) mà chưa đẩy mạnh ở đầu cầu (người tiêu dùng). Nếu cân đối, hài hòa vấn đề này, sự ủng hộ chắc chắn sẽ gia tăng.

Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng và VN cam kết giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050, việc chuyển sang xăng sinh học phải khẳng định là cần thiết. Không chỉ vậy, tăng sử dụng nhiên liệu sinh học còn giúp khôi phục các nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học đã được đầu tư nhưng chưa đưa vào hoạt động do không có thị trường tiêu thụ. Từ đó góp phần tránh lãng phí nguồn lực đầu tư, đồng thời phát triển các vùng nguyên liệu (sắn, ngô), tạo việc làm cho lượng lớn lao động tại các khu vực trung du, miền núi.

Một mũi tên trúng nhiều đích như vậy thì "sá gì" mà không xây dựng xăng E10 thật sự hấp dẫn cả về giá cả và chất lượng để người tiêu dùng tự nguyện chuyển qua sử dụng mặt hàng ích nước, lợi nhà này?